Η Ιστορία των Επιστημών είναι η ιστορία των ανθρώπων που προσπάθησαν να διερευνήσουν και να κατανοήσουν τη δομή και τη λειτουργία της φύσης. Οι ιδέες, οι τεχνικές και οι πρακτικές που επινόησαν οι άνθρωποι για να διερευνήσουν τη φύση, οι οντότητες, οι αρχές και οι νόμοι που ανακάλυψαν, οι πολύπλευροι θεσμοί που δημιούργησαν, οι εφαρμογές που μηχανεύτηκαν -όλα αυτά συνδιαμορφώνουν τις επιστήμες. Αλλά συνδιαμορφώνουν τις επιστήμες και οι άνθρωποι, με τις διαφορετικές ιδεολογικές, φιλοσοφικές, αισθητικές, θρησκευτικές και πολιτικές τους απόψεις, και με τις διαφορετικές κοινωνικές πρακτικές τους. Γι’ αυτό και η Ιστορία των Επιστημών έχει ως αντικείμενό της την επιστήμη ως κοινωνικό και πολιτισμικό φαινόμενο και οι ιστορικοί της επιστήμης διερευνούν την ιστορία της έχοντας υπόψη ότι χωρικές, χρονικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες έχουν παίξει σημαντικότατο ρόλο στη διαμόρφωση τόσο του επιστημονικού λόγου όσο και της κοινωνικής λειτουργίας της επιστήμης.
Στο βιβλίο αυτό εξετάζονται ορισμένα από τα θεωρητικά και πρακτικά προβλήματα που απαντούν στην Iστορία των Eπιστημών: Το είδος των ερωτημάτων που τίθενται, τα είδη των τεκμηρίων και ο χαρακτήρας του αρχειακού υλικού που χρησιμοποιείται προκειμένου να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα, το τι συνιστά ένα ιστορικό πρόβλημα προς επίλυση, οι διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους επινοούνται λύσεις στα προβλήματα, οι διαδικασίες συγκρότησης των επιχειρημάτων που στηρίζουν συγκεκριμένες απόψεις, το τι συνιστά ερμηνεία και ποια είναι τα κριτήρια με τα οποία κρίνεται η εγκυρότητά της, τα χαρακτηριστικά των διαφορετικών ιστοριογραφικών τάσεων. Αναλύονται, επίσης, έννοιες όπως αυτές της επιστημονικής πρακτικής, της νομιμοποίησης των επιστημονικών ιδεών και της συναίνεσης των μελών μιας επιστημονικής κοινότητας. Παρουσιάζονται πολλά παραδείγματα από την Ιστορία των Επιστημών και εξετάζονται με αναλυτικό τρόπο διάφορες πτυχές της Επιστημονικής Επανάστασης του 16ου και του 17ου αιώνα. Η έκδοση ολοκληρώνεται με εκτεταμένη βιβλιογραφία.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
Τι είναι η Ιστορία των Επιστημών
Η επικίνδυνη γοητεία του θετικισμού
Στοιχεία από την ιστορία της Ιστορίας των Επιστημών
Η πρώτη περίοδος: Η Ιστορία της Επιστήμης ως πιστή καταγραφή των γεγονότων
Η δεύτερη περίοδος: Η σημασία της Επιστημονικής Επανάστασης του 16ου και 17ου αιώνα
Η τρίτη περίοδος: Επεισόδια από τη διαδικασία συγκρότησης της θεσμικής και γνωσιακής ταυτότητας της Ιστορίας της Επιστήμης
Οι ιστορικοί, οι επιστήμονες και οι ιστορικοί των επιστημών: Προϋποθέσεις και απαιτήσεις για την επαγγελματική ενασχόληση με την Ιστορία των Επιστημών
2. ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ
Αστρονόμοι στην Αρχαιότητα
Πανεπιστήμια στο Μεσαίωνα
Η έκδοση της Encyclopedie το 18ο αιώνα
Η θερμοδυναμική του 19ου αιώνα
Η κβαντομηχανική του 20ού αιώνα
Εξιστορώντας τα συμβάντα και ερμηνεύοντας το γεγονότα
Το αδιέξοδο της αναχρονιστικής προσέγγισης
Διαγράφοντας το πλαίσιο της Επιστημονικής Επανάστασης του 16ου και 17ου αιώνα
3. ΙΣΤΟΡΙΑ: Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΜΕ ΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ
Οι πρωτογενείς πηγές και τα διαφορετικά είδη τεκμηρίων
Η σιωπή και η φλυαρία των τεκμηρίων
Τρεις ιδιόμορφες περιπτώσεις
4. Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
Τα αληθινά συμβάντα και τα ιστορικά γεγονότα
Παρελθόν και μέλλον: Μοναδικότητα και πολλαπλότητα
Συνήθειες και μορφές ζωής
Ο ρόλος των ιστορικών
Αιτίες, συσχετίσεις και συνυπάρξεις
5. ΕΝΑ ΑΝΕΠΙΚΑΙΡΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΕ ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ: ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ
Ιστοριογραφικές συνέπειες: το πρόβλημα της προτεραιότητας
Πρωτιές και ιστορία
Ο Κοπέρνικος, ο Αρίσταρχος ο Σάμιος και η ηλιοκεντρική ιδέα
Ταυτόχρονες ανακαλύψεις και η περίπτωση της διατήρησης της ενέργειας
6. Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ: ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ, ΔΙΑΜΑΧΕΣ, ΣΥΝΑΙΝΕΣΕΙΣ
Επιστημονική κοινότητα
Επιστημονικές διαμάχες
Η συγκρότηση της σύγχρονης χημείας από τον Lavoisier: Συναίνεση και νομιμοποίηση
Φιλοσοφικά προβλήματα και η Ιστορία των Επιστημών
7. ΜΙΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΧΡΗΣΙΜΗ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ
Η Δομή των Επιστημονικών Επαναστάσεων του Thomas Kuhn
Τα πολλά πρόσωπα της επιστημονικής πρακτικής
Εργαστήρια: Χώροι πολύμορφων πρακτικών
8. ΣΧΟΛΙΑ ΣΕ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΙΟΚΡΑΤΙΑΣ
Το μη αναπόδραστο των επιστημονικών εξελίξεων
Για τη γλώσσα
Για να μην ξεχνιόμαστε: Οι αναγκαίες διακρίσεις
