Δύο είναι οι κύριοι στόχοι τούτου του βιβλίου: Πρώτον, να καταστήσει τον σημερινό, σκεπτόμενο άνθρωπο κοινωνό της θεμελίωσης και ανέλιξης του ευρωπαϊκού στοχασμού, καθώς συμβαίνει η προσωκρατική σκέψη —καίτοι θεωρείται ως μια πραγματική επανάσταση του πνεύματος— να παραμένει άγνωστη στο ευρύτερο κοινό. Δεύτερον, να φωτίσει, ίσως για πρώτη φορά, εντονότερα και την επιστημονική διάσταση του έργου τους και να καταδείξει τη διαχρονική αξία του.
Παρακολουθώντας την συγκλονιστική ανέλιξη του προσωκρατικού στοχασμού, θα γνωρίσουμε τα θεμελιώδη ερωτήματα που θέτει και τις πρωταρχικές απαντήσεις που δίδει, μέσω ενός μοναδικού συνδυασμού ορθού λόγου, ενόρασης και παρατήρησης.
Οι Προσωκρατικοί είναι αυτοί που π ρ ώ τ ο ι: ερμηνεύουν το σύμπαν ορθολογικά, μεταρσιώνοντας συγχρόνως τον άνθρωπο σε ελεύθερο και αποκλειστικά υπεύθυνο για τις πράξεις του άτομο· αναφέρονται στην ανθρώπινη συνείδηση, αποκλείοντας κάθε επέμβαση θείων ή υπερφυσικών δυνάμεων· θέτουν τα καίρια ερωτήματα για το τι είναι «αλήθεια», ποιο είναι το βαθύτερο νόημα του «Είναι», τι σημαίνει «αλλαγή»· θεμελιώνουν την παράδοση της κριτικής —και όχι δογματικής— διερεύνησης, χωρίς την οποία δεν θα υπήρχε επιστήμη· υποδεικνύουν, τέλος, «νοητικά εργαλεία» προσέγγισης του φυσικού κόσμου, που χρησιμοποιούνται δημιουργικά μέχρι σήμερα, όπως είναι, π.χ., οικουμενική νομοτέλεια, ενότητα πίσω από τη φαινομενική πολλαπλότητα, μέτρον, ρυθμός, συμμετρία, αναλογία, τάξις, αναγωγή ποιότητας σε ποσότητα, συνένωση αντιθέτων εννοιών, συνεχές-διάκριτο, δυναμική ισορροπία, μαθηματικοποίηση της φύσης.
Η γνωριμία με τη σκέψη των Προσωκρατικών, πιστεύει ο συγγραφέας, θα μπορούσε να αποτελέσει, στην κρίσιμη καμπή που διέρχεται ο πολιτισμός μας, σημείο αναφοράς και επανεκτίμησης των αξιών και επαναπροσδιορισμού των στόχων του σύγχρονου ανθρώπου.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Η ΣΥΓΚΥΡΙΑ
Φύση
Kοινωνία
Θρησκεία
Mύθος και επική ποίηση
Hσίοδος – Πρώτες κοσμογονίες
Προσωπικότητα – Λυρική ποίηση – τέχνη
Ξένη επίδραση
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ
ΘΑΛΗΣ
Προσωπικότητα – Bίος
Kοσμολογία – Mαθηματικά
Πρώτη αρχή: «το ύδωρ»
Ψυχή
Tο θείο
Aνασκόπηση
ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ
Tο σωζόμενο απόσπασμα
Προσωπικότητα – Bίος
Πρώτη αρχή: «το άπειρον»
Tο θείο
Aντίθετα
Δικαιοσύνη – Nομοτέλεια
Kοσμογονία
Kοσμολογία
Mετεωρολογία
Aνασκόπηση
ΑΝΑΞΙΜΕΝΗΣ
Eισαγωγή
Πρώτη αρχή: «ο αήρ»
Ψυχή
Tο θείο
Kοσμογονία – Kοσμολογία
Mετεωρολογία
Aνασκόπηση
Eπίλογος: Mιλήσιοι “φυσικοί”
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Προσωπικότητα
Bίος
Tρόπος ζωής
Aκουσματικοί – Mαθηματικοί
Aκούσματα
Aθανασία ψυχής
Oμογενή
Kάθαρσις
Aρμονία ψυχής
Hθική
Πολιτεία
Παιδεία
Θεολογία
Φιλοσοφία
Mαθηματικά
Aριθμητική
Γεωμετρία
Aσυμμετρία
Γεωμετρική άλγεβρα
Mουσική
Aρμονία
Aντίθετα
Mονισμός – Δυϊσμός
Aριθμός
Kοσμογονία
Kοσμολογία
Aνασκόπηση
ΞΕΝΟΦΑΝΗΣ
Bίος
Έργα
Προσωπικότητα
Kοσμολογία
Bιολογία
Φυσική
Θεολογία
Aνθρωποκεντρική θεωρία
Πρόοδος
Hθική
Kοινωνία
Γνώση
Tο τραγικό
Aνασκόπηση
ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ
Eισαγωγή
Bίος
Έργο
Παράδοση
Eνότητα των αντιθέτων
Aέναη σύγκρουση των αντιθέτων
«γίγνεσθαι»
«Πύρ»
«Λόγος»
Aλήθεια
Λόγος: ξυνόν-ίδιον
Λόγος: νόμος-μέτρον
Λόγος: έν-πάντα
Σοφία
Γνώση
Ψυχή
Θάνατος
Kοσμολογία – Φυσική
Hθική, Kοινωνία, Nόμος
Tο θείο
Tο τραγικό
Aνασκόπηση
Eπίλογος
ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ
«Είναι»
Προσωπικότητα
Bίος
Έργα
«Προοίμιον»
“Έστιν” – “Ουκ έστιν”
Iδιότητες του “είναι”
Δοξασίες ανθρώπων
Φαινομενική “κοσμολογία”
O δρόμος της “Aλήθειας” – ο δρόμος της “Δόξας”
Tί είναι “είναι”;
Eλεατική Σχολή
Mέλισσος ο Σάμιος
Zήνων ο Eλεάτης
Tα παράδοξα του Zήνωνος
Hράκλειτος – Παρμενίδης
Eπίδραση
Aνασκόπηση
ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ
Προσωπικότητα
Έργο
Φυσικός κόσμος
Pιζώματα
«Γίγνεσθαι»
Δυνάμεις
“Kοσμικός κύκλος”
Kοσμογονία – Kοσμολογία
Zωογονία
Γνωσιολογία
«Kαθαρμοί»
Σχέση των δύο ποιημάτων
Aνασκόπηση
ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΣ
Προσωπικότητα
Bίος
Έργο
Ύλη
Nους
Kοσμογονία
Kοσμολογία
Zωογονία
Φυσιολογία
Aνασκόπηση
ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ
Προσωπικότητα – Bίος
Έργα
Λεύκιππος – Διδασκαλία
Oι ρίζες της ατομικής θεωρίας
‘Ατομα και ενώσεις ατόμων
Kίνηση
«Aνάγκη» και «τύχη»
Kοσμογονία
Kοσμολογία
Φυσικά φαινόμενα
Bιολογία, Iατρική
Ψυχή, Zωή – Θάνατος
Aίσθηση
Nόηση
Γνώση
Λοιπές επιστήμες
Θεολογία
Hθική διδασκαλία
Aνασκόπηση
