Θεωρία και κριτική της λογοτεχνίας

ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΤΟΠΟΥ ΣΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

Δοκιμές για μια ιστορική ποιητική
Μετάφραση: Γιώργος Πινακούλας

Ο Μιχαήλ Μπαχτίν γράφει τις Μορφές του χρόνου και του χρονότοπου στο μυθιστόρημα στα 19371938. Η μελέτη υπερβαίνει, παρά τον τίτλο της, τα όρια του μυθιστορήματος — στις σελίδες της, ωστόσο, γίνεται λόγος και για την προϊστορία του είδους, για την πρωτόγονη κουλτούρα όλων των λαών, για τα έπη του Ομήρου, τους πλατωνικούς διαλόγους, την αττική τραγωδία, τους Λατίνους συγγραφείς, τον Δάντη… Όλα αυτά, από τη σκοπιά του συγκεκριμένου θέματος, που είναι ο χρονότοπος: μια έννοια που την ορίζει ως αδιάρρηκτη ενότητα του χρόνου με τον τόπο και που τη μελετά, όπως προειδοποιεί ο υπότιτλος, ιστορικά, τονίζοντας προπάντων το αέναο γίγνεσθαι της μυθιστορηματικής τέχνης. Θέμα μάλλον πρωτότυπο για τις λογοτεχνικές σπουδές της εποχής, όπως το διαισθάνεται και ο ίδιος ο συγγραφέας, όταν επικαλείται στον πρόλογο του βιβλίου τον χρόνο ως τέταρτη διάσταση του χώρου, όπως εκφράζεται στη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν. Κι όμως, η χρονοτοπική προσέγγιση μοιάζει σε εμάς αυτονόητη, αν όχι κοινότοπη, αν αναλογιστούμε την κοινή πείρα του ανθρώπου. Η εμπειρική επαλήθευση της αδιάσπαστης ενότητας χρόνου και τόπου αρκεί για να δείξει ότι η παρούσα μελέτη δεν αφορά μόνο τους ειδικούς, αλλά ενδιαφέρει κάθε αναγνώστη που νιώθει την ανάγκη να γνωρίσει βαθύτερα τα λογοτεχνικά έργα.

Απόσπασμα από την «Εισαγωγή» του Γιάννη Κιουρτσάκη στο βιβλίο.

ΕΤ: Tο βιβλίο υπάγεται στον Nόμο περί Eνιαίας Tιμής Bιβλίου, δηλαδή ισχύει μέγιστη έκπτωση 10%.

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Ο Μιχαήλ Μπαχτίν, Ρώσος θεωρητικός της λογοτεχνίας και φιλόσοφος, γεννήθηκε το 1895 στο Οριόλ. Τα πρώτα έργα του ήταν φιλοσοφικές μελέτες που δημοσιεύτηκαν κατά τη δεκαετία του 1920. Το 1929 δημοσιεύτηκε το βιβλίο του για τον Ντοστογιέφσκι, το πρώτο μείζον έργο του, που είλκυσε αμέσως την προσοχή. Την ίδια χρονιά όμως συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε δεκαετή απομάκρυνση από τη Μόσχα.

Για τριάντα περίπου χρόνια θα ζήσει στην αφάνεια, μακριά από το κέντρο της σοβιετικής πνευματικής ζωής. Το 1960 τον ανακαλύπτουν στο Σαράνσκ τρεις φοιτητές φιλολογίας, που είχαν διαβάσει το έργο του αλλά τον θεωρούσαν νεκρό. Τον πείθουν να επανεκδώσει το βιβλίο του για τον Ντοστογιέφσκι (Ζητήματα της ποιητικής του Ντοστογιέφσκι, 1963) και την αδημοσίευτη διατριβή του για τον Ραμπελαί (Το έργο του Φρανσουά Ραμπελαί και ο λαϊκός πολιτισμός του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, 1965). Το 1969 επιστρέφει στη Μόσχα, όπου θα ζήσει μέχρι τον θάνατό του το 1975.

Ο Μπαχτίν θεωρείται σήμερα ένας από τους κορυφαίους στοχαστές του 20ού αιώνα. Με το έργο του εισήγαγε στη μελέτη της λογοτεχνίας τις έννοιες της πολυφωνίας, της διαλογικότητας, του καρναβαλικού στοιχείου, του χρονότοπου. Επηρέασε όμως και πολλούς άλλους επιστημονικούς κλάδους: την επιστημολογία, την πολιτισμική θεωρία, τη φιλοσοφική ανθρωπολογία.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Γιάννης Κιουρτσάκης, Εισαγωγή: Όταν ο διάλογος με το μυθιστόρημα γίνεται μαθητεία ελευθερίας

Σημείωμα του μεταφραστή

Πρόλογος

A΄. Αρχαιοελληνικό μυθιστόρημα

Β΄. Απουλήιος και Πετρώνιος

Γ΄. Αρχαία βιογραφία και αυτοβιογραφία

Δ΄. Το πρόβλημα της ιστορικής αντιστροφής και του χρονότοπου της λαϊκής κουλτούρας

Ε΄. Ιπποτικό μυθιστόρημα

ΣΤ΄. Οι λειτουργίες του πίκαρο, του γελωτοποιού και του τρελού στο μυθιστόρημα

Ζ΄. Ο ραμπελαισιανός χρονότοπος

Η΄. Οι λαϊκές βάσεις του ραμπελαισιανού χρονότοπου

Θ΄. Ο ειδυλλιακός χρονότοπος στο μυθιστόρημα

Ι΄. Καταληκτικές παρατηρήσεις

Ευρετήριο ονομάτων

Ευρετήριο όρων

Έργα του Μπαχτίν στα ελληνικά

ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

  • Μετάφραση
    Γιώργος Πινακούλας
  • Εισαγωγή
    Γιάννης Κιουρτσάκης
  • Επιμέλεια
    Ειρήνη Λυδάκη
  • Σχεδίαση εξωφύλλου
    Βάσω Αβραμοπούλου
  • ISBN εντύπου
    978-960-524-909-0
  • Κωδικός στον Εύδοξο
    122077602
  • A' έκδοση
    12/2022
  • Τίτλος πρωτοτύπου
    М. М. Бахтин, «Формы времени и хронотопа в романе. Очерки по исторической поэтике
  • Τεχνικά χαρακτηριστικά
    384 14 21
  • Τιμή καταλόγου
    18,00