Βυζαντινή και νεοελληνική φιλολογία

ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ

Η μελέτη αυτή επιχειρεί να επισημάνει, να διατυπώσει και να περιγράψει τους κανόνες και τη διαδικασία παραγωγής και δημιουργίας, ή κατασκευής και «ποίησης», του δημοτικού μας τραγουδιού. Ξεκινώντας από τη διδασκαλία του Aριστοτέλη για τη λειτουργία της ποίησης, ο συγγραφέας συνδυάζει αρχές και έννοιες της γλωσσολογίας και σημειολογίας με τα επιτεύγματα τόσο της κλασικής φιλολογίας στη μελέτη της ομηρικής ποίησης, όσο και της νεοελληνικής φιλολογίας και λαογραφίας στη μελέτη του δημοτικού τραγουδιού. Προσπαθεί έτσι να συσχετίσει και να συντονίσει την ορολογία αυτών των περιοχών της φιλολογικής έρευνας, για να χρησιμοποιήσει τις έννοιες και τις μεθόδους τους σαν εργαλεία για την ανάλυση του δημοτικού τραγουδιού, και την κατανόηση και περιγραφή της δημιουργικής διαδικασίας που το παράγει -ή μάλλον το παρήγε σε παλαιότερες εποχές.

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Ο Γρηγόρης Μ. Σηφάκης (1935-2023) ήταν ομότιμος καθηγητής της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρώην Alexander S. Onassis Professor της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας και του νεοελληνικού πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (1992-2003). Είχε επίσης διδάξει στα Πανεπιστήμια της Καλιφόρνιας, της Θεσσαλονίκης και της Κρήτης. Στα νεανικά του χρόνια ευτύχησε να μαθητεύσει κοντά σε διακεκριμένους δασκάλους, τον φιλόλογο Μενέλαο Παρλαμά και τον αρχαιολόγο Νικόλαο Πλάτωνα στην Κρήτη, τον Θρασύβουλο Σταύρου στην Αθήνα. Αργότερα, κατά τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Λονδίνο (1961-64), παρακολούθησε τους καθηγητές T.B.L. Webster (υπό την επίβλεψη του οποίου συνέγραψε τη διδακτορική του διατριβή για το ελληνιστικό θέατρο), E. G. Turner, R. G. Winnington-Ingram, A. M. Dale κ.ά. Οι τομείς της επιστημονικής του ειδίκευσης αφορούσαν το αρχαίο δράμα, την ιστορία του αρχαίου θεάτρου και τη θεωρία της λογοτεχνίας, με έμφαση στον παραδοσιακό χαρακτήρα και το λογοτυπικό ύφος της ποίησης από τον Όμηρο έως τον Διγενή, τον Ερωτόκριτο και το δημοτικό τραγούδι. Μεταξύ των έργων του: «Parabasis and animal choruses» (The Athlone Press, 1971), «Για μια ποιητική του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1988), «Μπέλα Μπάρτοκ και δημοτικό τραγούδι» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1997), «Aristotle on the function of the tragic poetry» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2003), «Ζητήματα ποιητικής, φιλολογίας και λαογραφίας» (Κίχλη, 2016), ενώ προς τιμήν του έχει κυκλοφορήσει ο τόμος «Παραχορήγημα. Μελετήματα για το αρχαίο θέατρο» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2010). Υπήρξε ιδρυτικό μέλος των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, και διηύθυνε επί σειρά ετών την εκδοτική σειρά «Συμβολές στις επιστήμες του ανθρώπου».

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

A΄: ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΩΣ ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
H έννοια του σημείου ως σύζευξη μορφής και περιεχομένου
O γενικευτικός χαρακτήρας του συστήματος
Έννοια και προϋποθέσεις της δημιουργικότητας
Συμπεράσματα από τη σύγκριση τέχνης και γλώσσας

B΄: ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΩΣ ΣΥΝΘΕΤΟ ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Περιοδικότητα και οργάνωση του ποιητικού λόγου
H αυτονομία του ποιητικού σημείου
Ποιητικές ενότητες και συγκρότηση του κλέφτικου τραγουδιού
Παραλλαγές και σχέσεις των ποιητικών σημείων
Tύποι, τραγούδια, παραλλαγές

Γ΄: ΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΠΟΙΗΤΗ / ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗ
Tα όρια της προσωπικής έκφρασης
Στοιχειώδη ποιητικά σημεία
Σχήματα λόγου και ποιητική λειτουργία της γλώσσας
Pυθμική οργάνωση του λόγου

Δ΄: Η ΣΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Tυπικά στοιχεία της προφορικής σύνθεσης: φόρμουλα και σύστημα
Aπό την επανάληψη στον αναλογικό σχηματισμό: φόρμουλα και χνάρι

E΄: ΤΑ ΤΥΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΩΣ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
H φόρμουλα ως ποιητικό σημείο
O παραδειγματικός χαρακτήρας του λογοτυπικού συστήματος
H συνταγματική μονάδα
Aλλόμορφα και παραλλαγές
Συμφυρμός συνειρμών
Mακρινοί συγγενείς
Aνακεφαλαίωση

ς΄: Η ΣΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ

Z΄: ΣΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΧΝΑΡΙΑ
Παραλληλισμός
Tριμερή και τετραμερή χνάρια
Ίχνη φόρμουλας

 

ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

  • ISBN εντύπου
    978-960-524-053-0
  • ISBN
    960-524-053-Χ
  • Κωδικός στον Εύδοξο
    901
  • A' έκδοση
    1985
  • Τρέχουσα έκδοση
    3/2016
  • Τεχνικά χαρακτηριστικά
    240 14 21
  • Τιμή καταλόγου
    14,00