Πολλοί πιστεύουν ότι η μετανάστευση είναι ένα φαινόμενο κυρίως των ημερών μας. Κι όμως, είναι παλιό όσο η ίδια η ανθρωπότητα. Η μετανάστευση είναι συνυφασμένη με την ανάδυση του πολιτισμού. Οι ανθρώπινες κοινωνίες, ωστόσο, αντιδρούσαν συνήθως αρνητικά στους νεοφερμένους. Ίσως ήταν ο αρχέγονος φόβος για τον «βάρβαρο», τον απολίτιστο κι απειλητικό ξένο…
Σήμερα ζούμε μια εποχή ταχύτατων αλλαγών: την εποχή της παγκοσμιοποίησης. Και η μετανάστευση παραμένει ένας από τους βασικούς μηχανισμούς της ανθρώπινης προόδου. Αλλά ο φόβος για τον «βάρβαρο» ζει και σήμερα, το ίδιο όπως παλιά.
Στον δημόσιο διάλογο συνήθως παραβλέπεται πως κάθε επιστημονική ανάλυση του φαινομένου της μετανάστευσης καταλήγει –σχεδόν μονότονα– στο ίδιο συμπέρασμα. Η διεθνής μετανάστευση ωφελεί τους πάντες: τις χώρες προέλευσης, τις χώρες προορισμού, τους ίδιους τους μετανάστες. Οι εκκλήσεις για περιορισμό της μοιάζει να προδίδουν άγνοια συνδυασμένη με φόβο.
Υπάρχει όμως και κάτι άλλο: στις πλούσιες χώρες οι πολίτες κάνουν λίγα παιδιά και ζουν πολλά χρόνια. Ο πληθυσμός τους γερνάει και σύντομα θ’ αρχίσει να συρρικνώνεται. Την ίδια στιγμή, η δεξαμενή των μεταναστών, που ακόμα φαντάζει ανεξάντλητη, θ’ αρχίσει γρήγορα να στερεύει. Η έλευση μεταναστών σήμερα αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα. Αύριο θα γίνει το ζητούμενο. Και, ως συνήθως, κερδισμένες θα βγουν οι κοινωνίες που ήξεραν να προνοούν…
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ: ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
1. ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ ΩΣ ΤΟΝ ΚΟΛΟΜΒΟ
Η ΠΡΩΙΜΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ
Πέρα από την Αφρική
Οι µετανάστες εποικίζουν τη Γη
Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ
Η γεωργική επανάσταση
Εµπόριο σε µεγάλες αποστάσεις και αγροτικοί πολιτισµοί
Αυτοκρατορία και κατάκτηση
Εµπορικές ανταλλαγές και σύγκλιση
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ
2. ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ: ΠΡΩΤΟ ΒΗMΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΕΩΝ
Οι εκστρατείες της πυρίτιδας
Ασθένειες
ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΞΑΝΑΓΚΑΣΜΟΣ
ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΙΣ: ΔΟΥΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΕΣΜΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ
Άνοδος και πτώση του διατλαντικού δουλεµπορίου
Δέσµια εργασία
Η «ΕΛΕΥΘΕΡΗ» ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ (περ. 1840 – περ. 1914)
Διατλαντική µετανάστευση
Ενδοευρωπαϊκή µετανάστευση
Οι µεταναστεύσεις στην Ασία
ΣΚΑΠΑΝΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
3. Η «ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗ» ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ (1914-1973)
Η ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ ΦΤΑΝΕΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ
Σύνορα, διαβατήρια και ιθαγένεια
Επιστροφή του σοβινισµού: Φυλή, εθνοτική ταυτότητα και εθνικισµός
Διαχωρισµός του πληθυσµού
Ο ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΡΑΚΜΗ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ
Διαβατήρια Νάνσεν και το διεθνές καθεστώς για τους πρόσφυγες
Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟΝ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ
Μια νέα εποχή µεταναστεύσεων
Αλλεπάλληλα κύµατα προσφύγων: Διώξεις και απελάσεις
ΤΕΛΙΚΑ, ΓΙΑΤΙ ΕΠΙΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ;
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ: ΤΟ ΠΑΡΟΝ
4. ΑΦΗΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ: Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ
MIKΡΟΕΠΙΠΕΔΟ: ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Άτοµο: Υπολογισµός κόστους/οφέλους
Οικογένεια: Αντιστάθµιση των κινδύνων
ΜΕΣΟΕΠΙΠΕΔΟ: ΔΙΚΤΥΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
ΜΑΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ: ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΕΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ
Δηµογραφία
Οικονοµικές συνθήκες
Πολιτικές συνθήκες
Σύγκρουση και εκτόπιση
Κρατική πολιτική
ΑΤΟΜΟ, ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΙ∆ΡΑΣΕΙΣ
5. ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ O ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ
ΔΙΑΥΛΟΙ ΚΑΙ ΡΟΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ
Μετανάστευση υψηλής ειδίκευσης
Μετανάστευση χαµηλής ειδίκευσης
Μετανάστευση χωρίς βίζα
Φοιτητική µετανάστευση
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ
Οικογενειακοί δίαυλοι
Δίαυλοι που βασίζονται στην καταγωγή των προγόνων
ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ
ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ
Τεχνολογία και επιτήρηση
Συντονισµός του ελέγχου των συνόρων
Τρίτοι φορείς
Κέντρα κράτησης
ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ
6. ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ
Οικονοµικές επιπτώσεις
Ανάπτυξη
Αµοιβές
Καινοτοµία
Δηµοσιονοµικές επιπτώσεις
Κοινωνικές επιπτώσεις
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ
Διαρροή εγκεφάλων και κυκλοφορία εγκεφάλων
Μεταναστευτικά εµβάσµατα
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ
Απασχόληση και µισθοί
Παράγοντες ευηµερίας
Υγεία
Εκπαίδευση
Ξενοφοβία και κοινωνικός αποκλεισµός
Ευάλωτη κατάσταση
Μετανάστες χαµηλής ειδίκευσης
Παράνοµη διακίνηση ανθρώπων
Πρόσφυγες
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ
ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ : ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
7. ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ
ΤΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ
ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ
Διατήρηση της ανισότητας και των µισθολογικών διαφορών µεταξύ των χωρών
Η οικονοµική ανάπτυξη στις λιγότερο ανεπτυγµένες χώρες
Αστυφιλία
Άνοδος του µορφωτικού επιπέδου
Αύξηση του πληθυσµού παραγωγικής ηλικίας στις αναπτυσσόµενες χώρες
Κλιµατική αλλαγή και περιβαλλοντική πίεση
ΖΗΤΗΣΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ
Μείωση και γήρανση του πληθυσµού
Αύξηση στη ζήτηση εργασίας χαµηλής ειδίκευσης
Εθνική ανταγωνιστικότητα και κινητικότητα της εργασίας υψηλής ειδίκευσης
8. Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ
ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Απαγόρευση της µετανάστευσης
Ανοιχτά σύνορα
ΕΝΑ ΜΑΚΡΟΠΝΟΟ ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ
ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ
1. Επέκταση των διεθνικών δικαιωµάτων
2. Προώθηση της κοινωνικής και οικονοµικής προόδου των µεταναστών
3. Διεύρυνση της νόµιµης µετανάστευσης
4. Καταπολέµηση της ξενοφοβίας, των διακρίσεων και της κακοµεταχείρισης
5. Βελτίωση της συγκέντρωσης δεδοµένων
Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΓΕΣΙΑ
Σηµειώσεις
Βιβλιογραφία
Εικόνες και Πίνακες (κατάλογος)
Ευρετήριο
